‘Dit onderzoek is bedoeld voor mensen die lange tijd in hun leven roken of in het verleden lang hebben gerookt. Het vroeg opsporen van longkanker, nog voordat het klachten geeft, noemen we ook wel longkankerscreening of een bevolkingsonderzoek’, legt onderzoeker Carlijn van der Aalst uit.
‘In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 14.000 mensen longkanker ontdekt en zeker 10.000 mensen overlijden elk jaar aan deze ziekte. Longkanker is helaas al vaak moeilijk te behandelen op het moment dat het klachten geeft.’
Levensbelang
Uit de NELSON-studie uit 2020 blijkt dat het vroeg opsporen van longkanker met een CT-scan bij rokers en ex-rokers de sterfte aan longkanker met 25% of meer omlaag kan brengen. Voor Nederland betekent dit dat met screening op longkanker op termijn jaarlijks zo’n 1500 tot 2500 minder mensen overlijden aan longkanker.
Met het proefbevolkingsonderzoek 4-IN-THE-LUNG-RUN dat nu gaat lopen in Nederland, Duitsland, Spanje, Italië en Frankrijk, willen de onderzoekers enkele belangrijke vragen beantwoorden. Eén daarvan is: hoe bereiken en informeren we de mensen die het meeste risico lopen?
‘We zullen vaker te maken hebben met mensen die moeilijker bereikbaar zijn of misschien meer moeite hebben met het begrijpen van de informatie. Juist voor deze mensen is het belangrijk om ze te bereiken en te helpen bij het begrijpen van de informatie’, zegt Van der Aalst.
Hoe vaak
Een andere belangrijke vraag is: hoe vaak moeten er CT-scans worden gemaakt? ‘Bij 8 van de 10 deelnemers worden naar verwachting geen afwijkingen gevonden op de eerste CT scan. Hebben zij dan een jaar later toch een nieuwe CT-scan nodig, of is het veilig om daar twee jaar mee te wachten? Dat wordt met deze studie ook onderzocht.’
Wat de onderzoekers wel willen beklemtonen: stoppen met roken, of liever nog: nooit beginnen met roken is de allerbeste manier om overlijden door longkanker te voorkomen. ‘De rookstopcoaches staan klaar voor de deelnemers die nog roken en behoefte hebben aan ondersteuning’, zegt Van der Aalst.
Maar omdat er nu eenmaal veel mensen zijn die roken, of dat in het verleden lang hebben gedaan, kan de 4-IN-THE-LUNG-RUN-studie -en op termijn een écht bevolkingsonderzoek- bijdragen aan het verminderen van de ernstige gevolgen van longkanker, vinden de onderzoekers.
Uitnodigingen
De 400.000 Nederlanders die binnenkort een brief krijgen, wonen rondom de screeningslocaties. Het AVL Centrum voor Vroegdiagnostiek van het Antoni van Leeuwenhoek / Nederlands Kanker Instituut (Amsterdam) is het eerste centrum dat in Nederland van start gaat. De persoonsgegevens zijn verkregen via de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens.
Proefbevolkingsonderzoek
In totaal worden in Nederland en de 4 andere Europese landen 26.000 mensen onderzocht. Om te bepalen of iemand echt kan deelnemen, vragen de onderzoekers mensen om een vragenlijst in te vullen. Het onderzoeksteam bepaalt daarna of ze echt aan alle eisen voldoen.
‘Mensen bij wie op een eerste CT-scan geen afwijkingen worden gevonden, hebben een iets kleinere kans op longkanker in de jaren erna. We onderzoeken daarom of het inderdaad veilig is om met de vervolg CT-scan 2 jaar te wachten, in plaats van 1 jaar.’
Wordt er iets verdachts gevonden op de CT-scan, dan wordt een deelnemer altijd naar de longarts gestuurd. De longarts bekijkt dan of het om longkanker gaat. De onderzoekers hopen binnen enkele jaren het resultaat te hebben.
Het initiatief past bij het Europese Cancer Mission Plan en de voorlopige voorstellen om de Europese Commissie te adviseren dit nieuwe kankerscreeningsprogramma in de gehele EU te gaan invoeren. ‘Met de uitstekende infrastructuur en kennis op longkankerscreening en -therapie in Nederland kunnen wij koploper gaan worden om deze verschrikkelijke ziekte op korte termijn de kop in te drukken.’
Vroege opsporing
Merkbare klachten ontstaan vaak pas als de kanker zich in een laat stadium bevindt. Als longkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt, kan vaker een minder intensieve behandeling worden gegeven. Ook is de prognose beter.
De opsporing van kleine afwijkingen in de longen als er nog geen klachten zijn is daarom van levensbelang. ‘Slechts 3 van de 100 mensen is na 5 jaar nog in leven als de tumor in een laat stadium wordt ontdekt (stadium IV). Bij een vroeg stadium (stadium I) zijn dat nog ongeveer 60 van de 100 mensen’, schetst hoofdonderzoeker Carlijn van der Aalst.
Europees onderzoeksgeld
Samen met vele Europese experts op het gebied van longkanker wordt het onderzoek uitgevoerd in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië. De afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC coördineert het Europese onderzoek onder leiding van prof. Harry de Koning. Het institute for DiagNostic Accuracy (iDNA) zal hierbij de radiologie coördineren onder leiding van prof. Mathijs Oudkerk. In Nederland is het onderzoek goedgekeurd door de Minister van VWS na een positief advies van de Gezondheidsraad. De studie wordt betaald door de Europese Commissie.
Aanmelden, contact en vragen
Kijk voor meer informatie, ook over aanmelden voor de studie, op de website van 4-IN-THE-LUNG-RUN. Wie vragen heeft over de studie kan mailen met 4.in.the.lung.run@erasmusmc.nl of bellen met 0800-0191.
